وجه ژورنالیستی قیصر امین‌پور مغفول مانده است

به گزارش خبرنگار مهر، در این نشست که 12 اردیبهشت در سرای اهل قلم برگزار شد، مهدی حجوانی و فریدون عموزاده خلیلی به همراه عرفان نظرآهاری به بررسی ابعاد ادبی آثار مرحوم امین پور در حوزه کودک و نوجوان پرداختند.

در ابتدا عرفان نظرآهاری با نقل خاطره ای از قیصر امین پور گفت: سال پیش در همین روزها قیصر امین پور را روی پله های شبستان مصلی ملاقات کردم و از او خواستم که کتاب "شعر و کودکی" اش را برایم امضا کند. او هم آن را امضا کرد و نوشت "قیصر امین پور بهار 86" و این آخرین امضای قیصر امین پور بود.

وی در ادامه افزود: من شاگردی قیصر امین پور را با خواندن سروش نوجوان آغاز کردم که در سالهای پایانی جنگ به همراه بیوک ملکی و عموزاده خلیلی آن را انتشار می دادند. همین طور جزو نخستین کسانی بودم که به خانه شاعران جوان - که قیصر امین پور نقش مهمی در راه اندازی آن داشت - جذب شدم.

این شاعر در ادامه توجه حاضرین را به راز ماندگاری قیصر امین پور جلب کرد و گفت: مولانا میان شعر شاعران و شعر انبیا تفاوت قائل است و تنها شعر انبیا را ماندگار می داند و دلیل آن را سلوک عملی انبیا می خواند. قیصر امین پور از پس انبیا حرکت کرد و این راز ماندگاری اوست.

او در ادامه با اشاره به سلوک عملی در آثار قیصر امین پور اضافه کرد: او حتی در شعرهای کودک و نوجوان با مخاطبانش به عنوان مخاطبی کم مایه و میان مایه برخورد نکرد و در همین آثار هم از رازهای انسان و جهان خلقت و ارتباط انسان با ماورا صحبت کرد. او فرزند جنگ بود و جوانی اش زیر خمپاره و آتش گذشت اما باز در آثارش درگیر زندگی بود و نیز این سئوال که "هستی چیست؟"

نظرآهاری همچنین چند سطر از کتاب "مثل چشمه مثل رود" را برای حضار قرائت کرد و پس از آن به تشریح معنای زندگی در آثار قیصر امین پور پرداخت.

وی یادآور شد: در فضای سخت دوران جنگ که شعر شاعران به سمت شعار رفت و ارزشهای ادبی آن نزول کرد قیصر جزو معدود شاعرانی بود که آثارش همواره بدیع و سرشار از حس زندگی بود.

در ادامه، فریدون عموزاده خلیلی گفت: من مایلم به وجهی از شخصیت ادبی قیصر اشاره کنم که مهجور مانده و کمتر توجهی به آن شده است و آن وجه ژورنالیستی و مطبوعاتی قیصر است. البته در عرصه پژوهش هم به فعالیتهای قابل توجه امین پور کمتر اعتنا شده است.

وی افزود: یک روزنامه نگار ناچار است به مخاطب روز فکر کند در حالی که این امر برای شاعر یا نویسنده تا این اندازه مهم نیست. برای شاعر فرقی نمی کند که سلیقه مخاطب 5 سال قبل یا 5 سال بعد ممکن است شعر او را نپسندد ولی روزنامه نگار و مخصوصا سردبیر یک نشریه همواره باید در حال ابداع و نوآوری باشد چرا که سلیقه اجتماع به اقتضای زمان در حال تغییر است.

عموزاده خلیلی به خاطرات همکاری با قیصر در مجله سروش نوجوان اشاره کرد و افزود: در زمانه ای که همه اذهان و تیتر همه روزنامه ها و رسانه ها از جنگ پر شده بود مجله سروش بر ادبیات و هنر تکیه داشت.

وی از نپرداختن به وجه ژورنالیستی قیصر امین پور گلایه کرد و گفت: برخی تصور می کنند حضور قیصر در کارهای ژورنالیستی جزو کاستی های زندگی هنری اوست در حالی که به اعتقاد من عمده ابداعات او در ادبیات کودک و نوجوان مربوط به دوره انتشار سروش کودکان بود. ابداع در نوشتن سرمقاله و خارج کردن آن از حالت مناسبتی و آوردن عبارت "حرفهای خودمانی" به جای "سرمقاله" از ابداعات قیصر در آن زمان بود.

وی ادامه داد: سروش نوجوان به دلیل ابداعات در ادبیات ژورنالیستی یک نوع تاریخ مبدا و مرجع در ادبیات و نشریات کودکان به حساب می آید و اینها بدون شک مدیون تلاشهای قیصر امین پور است. برخورد مخاطبان با این نوع ادبیات ژورنالیستی نشان داد که آنها با این ابداعات به سرعت خود گرفته و به آن پاسخ می دادند.

این نویسنده کودک و نوجوان در پایان گفت: قیصر امین پور علاوه بر شخصیت هنری و انسانی برجسته، یک چهره ژورنالیستی سرآمد و حائز اهمیت است. قیصر جزو معدود نویسندگانی است که توانست هم مخاطبان زیادی برای آثارش به دست آورد و هم معیارهای ادبی را در حد مطلوب ارائه کند.

سپس مهدی حجوانی - نویسنده کودک و نوجوان - درباره قیصر امین پور گفت: قیصر برای بچه های علاقمند به ادبیات وقت زیادی می گذاشت و حتی مستقیما به آنها درباره شعرشان پیشنهاد می داد که مثلا این بیت اگر این طور بیاید بهتر است. اما بسیاری از این شعرها وقتی چاپ شدند دیگر اسمی از قیصر امین پور نبود و هیچ کس در پاورقی شعرش به کمکهای این استاد ادبیات کودک و نوجوان اشاره نکرد.

وی در ادامه خاطره ای از مرحوم امین پور نقل کرد و گفت: 13 سال پیش برای مشورت در خصوص راه اندازی نشریه "پژوهشنامه کودک و نوجوان" نزد قیصر رفتم و او بود که پژوهشنامه کودک و نوجوان را پیشنهاد کرد و حال 13 سال است که این فصلنامه با همین نام منتشر می شود. خیلی صحبت کردیم و او پیشنهادهای جالبی داد مثلا اینکه به جای سرمقاله از عنوان "الف آغاز" و به جای مصاحبه عنوان "چهره به چهره" را بکار بگیریم.

حجوانی افزود: من از او خواستم تا اولین مقاله اولین شماره فصلنامه را خودش بنویسد و بالاخره با اصرار من قبول کرد. من مقاله "شعر همچون بازگشت به کودکی" را از قیصر در اولین شماره فصلنامه پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان منتشر کردم و این مقاله حالا به صورت یک مرجع درآمده و بسیاری از نویسندگان را شاهد بوده ام که به آن مقاله رجوع کرده اند.